اثر حکم ورشکستگی در مورد شرکت تجارتی

اثر حکم ورشکستگی در شرکتهای تجارتی را میدانید؟ اگر می خواهید تغییرات در شرکت ایجاد کنید ما در کم ترین همزمان راهنمای شما خواهیم بود. در صورت تمایل به اخذ اطلاعات تکمیلی در خصوص ورشکستگی در حقوق می توانید به مقاله جامع آن مراجعه کنید.

حکم ورشکستگی در مورد شرکت تجارتی

•  شرکت سهامی.
•  شرکت با مسئولیت محدود
•  شرکت تضامنی
•  شرکت مختلط غیر سهامی
•  شرکت مختلط سهامی
•  شرکت نسبی
•  شرکت تعاونی تولید و مصرف.

این شرکتها را از نظر تقسیم بندی به چهار دسته می توان تقسیم نمود: دسته اول شرکت هایی هستند که براساس اعتبار و شخصیت شرکاء بنا نهاده شده اند که مسئولیت شرکاء از میزان آورد؛ آنها به شرکت فراتر می رود.

مانند شرکت تضامنی (م. ۱۱۶ ق.ت. و بعد) و شرکت نسبی (م. ۱۸۳ ق.ت. و بعد) که به این نوع شرکتها اصطلاحا شرکتهای شخص گفته می شود. دسته دوم شرکتهائی هستند که مسئولیت مالی هر یک از شرکاء به على الاصول – تا حد آورده آنها در شرکت می باشد.

مانند شرکت سهامی (م.۱ ل. اصلاحی ۴۷) و شرکت با مسئولیت محدود (م. ۹۴ و بعد ق.ت.) این نوع شرکتها را اصطلاح شرکتهای سرمایه می نامند.

سته سوم شرکتهائی هستند که از اجتماع شرکای ضامن و شرکای سهامی و یا شرکای ضامن و شرکای با مسئولیت محدود تشکیل می شوند مانند شرکت مختلط سهامی (م. ۱۶۲ و بعد ق.ت.) و شرکت مختلط غیر سهامی (م. ۱۴۱ و بعد ق.ت.) که به این گروه، شرکت های مختلط می گویند و بالاخره دسته چهارم شرکتهای کمیتی می باشند که در این نوع شرکتها، اهمیت شرکت بستگی به تعداد شرکای شرکت دارد، شرکت های تعاونی تولید و مصرف (بند ۷ م. ۲۰ ق.ت.، مواد ۱۹۰ لغایت ۱۹۴ ق.ت.، قانون شرکتهای تعاونی مصوب ۱۳۵۰؛ قانون بخش تعاونی…. مصوب ۱۳۷۰) از این سنخ محسوب می شوند.

در این بررسی، از میان چهار گروه شرکتهای مذکور در فوق به چگونگی تأثیر حکم ورشکستگی در شرکتهای سرمایه شرکت سهامی، با مسولیت محدود و تعاونی) و همچنین تأثیر آن در یکی از شرکتهای شخص (شرکت تضامنی) پرداخته و عند الزوم به سایر انواع شرکتها نیز اشاراتی می گردد.

اثر حکم ورشکستگی در شرکتهای سرمایه

جز در مورد تأثیر حکم ورشکستگی نسبت به انحلال شرکتهای سهامی (بند ۳ م. ۱۹۹ ل. اصلاحی ۴۷)، با مسئولیت محدود (بند الف م. ۱۱۴ ق.ت.) و تعاونی بند ۶ م. ۵۴ قانون تعاونی… مصوب ۷۰) على الأصول در این نوع شرکتها، نه ورشکستگی شریک در شرکت اثر می گذارد و نه این که ورشکستگی شرکت در وضع شریک مؤثر واقع می شود. معذلک حکم ورشکستگی، در وضعیت بعضی از اشخاص بی تأثیر نیست.

زیرا اشخاص ورشکسته نمی توانند به عنوان مدیر، مدیر عامل و یا بازرس شرکت سهامی انتخاب شوند. همچنین حکم ورشکستگی شرکت در وضع مدیران با مدیر عاملی که ورشکستگی شرکت معلول تخلفات آنها می باشد ممکن التأثیر است.

لازم به ذکر است که مقررات ناظر به شرکت سهامی ۔ خصوصا از لحاظ جزائی که نیاز به نص است . در مورد شرکت با مسولیت محدود قابل تسری نیست.

همچنین به موجب ماده ۵۳ قانون شرکتهای تعاونی مصوب ۱۶ خرداد ۱۳۵۰ محجور یا ورشکسته به تقصیر و کسی که به علت ارتکاب به جنایت یا یکی از جنحه های مؤثر سابقه محکومیت دارد نمی تواند سمت عضویت در هیأت مدیره و بازرس و مدیر عامل شرکت را داشته باشد و مطابق بند ۲ ماده ۹ قانون تعاون… مصوب ۷۰ ورشکستگی به تقصیر از موجبات محرومیت از عضویت در شرکتهای تعاونی است.

اثر حکم ورشکستگی در شرکتهای شخص

در شرکتهای شخص – على القاعده – ورشکستگی شرکت و یا ورشکستگی شریک تأثیری در یکدیگر ندارند. دراین مورد ماده ۱۲۸ قانون تجارت راجع به شرکت تضامنی مقرر می دارد «ورشکستگی شرکت ملازمه قانونی با ورشکستگی شرکاء و ورشکستگی بعضی از شرکاء ملازمه قانونی با ورشکستگی شرکت ندارد» مع هذا مواردی وجود دارد که هم حکم ورشکستگی شریک می تواند ورشکستگی شرکت تضامنی را بهمراه داشته باشد و هم، احتمالا ورشکستگی شرکت ممکن است موجبات ورشکستگی شریک ضامن را به شرح زیر فراهم آورد.

اولا – موضوع ماده ۱۲۸ قانون تجارت فقط معطوف به موردی است که بعضی از شرکاء شرکت تضامنی ورشکست شوند و مفهوم مخالف آن این است که اگرکلیه شرکاء چنین شرکتی ورشکست شوند شرکت نیز ورشکسته و در نتیجه منحل (م. ۱۳۸ ق.ت.) می گردد.

ثانیة – بنا بر بنده ماده ۱۳۶ قانون تجارت اگر یکی از شرکای شرکت تضامنی – که در خارج از شرکت فعالیت تجارتی دارد – ورشکست شود و مدیر تصفیه به این علت کتبا تقاضای انحلال شرکت را نموده باشد و با گذشت شش ماه، شرکت مدیر تصفیه را از این تقاضا منصرف نکرده باشد، شرکت منحل اعلام می گردد. در عین حال، بموجب ماده ۱۳۱ قانون تجارت در صورت ورشکستگی یکی از شرکاء … سایر شرکاء می توانند سهم آن شریک را از دارائی شرکت نقدأ تأدیه کرده و او را از شرکت خارج کنند)

ثالثا . بنابر ماده ۴۳۹ قانون تجارت در صورت ورشکستگی شرکتهای تضامنی مختلط یا نسبی اموال شخصی شرکاء ضامن مهر و موم نخواهد شد مگر این که حکم ورشکستگی آنها نیز در ضمن حکم ورشکستگی شرکت یا بموجب حکم جداگانه صادر شده باشد».

در مورد تفسیر این ماده بین حقوقدانها اتفاق نظر وجود ندارد به طوری که: بنظر بعضی، شریک ضامن به صرف این که در شرکت های مذکور در ماده ۴۳۹ شریک می باشد بحکم قانون تاجر محسوب می شود.

ولی بنظر بعضی دیگر، صدور حکم ورشکستگی نسبت به شرکای ضامن شرکتهای مذکور در ماده ۴۳۹ زمانی میسر است که شریک مزبور در امر تجارتی که در خارج از شرکت انجام می دهد دچار مشکل مالی گردیده و متوقف از تأدیه بدهی شده باشد.

بهر صورت ۔ قطع نظر از ورود در ماهیت این موضوع نظری ۔ چنانچه دائر مدار امر بر تأیید نظر اول – مبنی بر بار کردن صفت تاجر بر شریک ضامن شرکتهای مذکور در ماده ۴۳۹ قانون تجارت – قرار گیرد، لاجرم باید پذیرفت که یکی از آثار حکم ورشکستگی شرکتهای مذکور در ماده ۴۳۹ نسبت به شریک ضامن این نوع شرکتها نیز احتمال ظهور دارد؛ چه آنکه در صورت ورشکستگی شرکت . ممکن است ۔ حکم ورشکستگی شریک ضامن نیز صادر گردد.

خلاصه مطالب اثر حکم ورشکستگی در مورد شرکت تجارتی

۱- برای سهولت در تشخیص اثر حکم ورشکستگی در شرکتهای تجارتی هفتگانه مذکور در ماده ۲۰ ق.ت.، عمدتا آنها را به شرکتهای سرمایه و شرکتهای شخص می توان تقسیم کرد.

۲- علیرغم عدم تأثیر ورشکستگی شرکت در وضع شریک و بالعکس در شرکتهای سرمایه، استثنائ: اولا – اشخاص ورشکسته نمی توانند مدیر، مدیر عامل و یا بازرس شرکت سهامی باشند (مواد ۱۱۱، ۱۲۶ و ۱۴۷ ل. اصلاحی ۴۷) ثانیة – اگر ورشکستگی شرکت سهامی معلول تخلفات مدیران با مدیر عامل باشد، دادگاه می تواند آنها را بر طبق ضوابط مذکور در ماده ۱۴۳ ل. اصلاحی ۴۷ محکوم نماید.

٣- با توجه به ماده ۲۹۹ ل. اصلاحی ۴۷. مقررات ناظر به شرکت سهامی – خصوصا در امور جزائی – در مورد شرکت با مسئولیت محدود قابل اعمال نیستند.

۴- کسی که به ورشکستگی به تقصیر محکوم شده و همچنین محکومین به جنایت . از جمله محکومین به ورشکستگی به تقلب – نمی توانند عضو هئیت مدیره، مدیر عامل و یا بازرس شرکت تعاونی باشند (م. ۵۳ قانون شرکتهای تعاونی ۱۳۵۰، بند ۲ م. ۹ قانون تعاونی… مصوب ۷۰

۵- بنابر مفاد ماده ۱۲۸ ق.ت. نه ورشکستگی شرکت باعث ورشکستگی شرکاء می شود و نه ورشکستگی «بعضی از شرکاء موجبات ورشکستگی شرکت را فراهم می آورد.

۶- با تأکید بر عدم تأثیر ورشکستگی بعضی از شرکاء شرکت . نسبت به شرکت . در شرکت تضامنی (م. ۱۲۸ ق.ت.) این نتیجه حاصل می شود که ورشکستگی کلیه» شرکاء شرکت تضامنی موجب ورشکستگی و انحلال شرکت مذکور می گردد.

۷- علیرغم حكم م. ۱۲۸ ق.ت. مواردی که حکم ورشکستگی شریک در شرکت شخص – از جمله شرکت تضامنی – و بالعکس ممکنست مؤثر واقع شوند عبارتنداز:

الف – بند ه ماده ۱۳۶ ق.ت

ب – ماده ۴۳۹ ق.ت.، بنا به تعبیری که بموجب آن وجود شریک در شرکت تضامنی نتیجه قهری انصاف وی به صفت تاجر است (تاجر حکمی)