قوانین شرکت های تجاری در ایران

توضیحات قوانین شرکت های تجاری در ایران

قبل از دوران مشروطیت در ایران احکام شرعی نسبت به کلیه معاملات و امور مجری بوده و اگر در امر تجارت آداب و رسوم به خصوصی رعایت می شده یا اختلاف و حل و عقد امور تجارتی به مجمعی از تجار مراجعه می شده، همیشه قوانین شرعی که همان قانون مدنی عمومی بوده رعایت می گردیده است.

پس از دوران مشروطیت اولین مرتبه قانون تجارت در تواریخ 25 دلو 1303 و 12 فروردین و 12 خرداد 1304 مشتمل بر 387 ماده تصویب و به موجب آن شرکت های تجاری تحت قاعده تنظیم و در موضوع برات و فته طلب قواعدی مجری و ورشکستگی تحت نظم به خصوصی در آمد.

بعدها این قانون به موجب قانون مصوب 13 اردیبهشت 1311 کمیسیون پارلمانی عدلیه منسوخ و قانون مزبور جایگزین آن گردید. فعلا هم با تغییراتی که در بعضی از موضوعات مخصوصا امور مربوط به شرکت های سهامی داده شده مجری است.

این قانون و قانون مصوب 1303 و 1304 منابع از قوانین تجاری فرانسه است که در سال 1807 میلادی در زمان ناپلئون اول تصویب شده و بعد به وسیله مواد و ملحقات دیگری تکمیل گردیده است.

قانونی مشتمل بر 300 ماده مربوط به امور شرکت های سهامی عام و خاص) با عنوان «لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت» در تاریخ 24 اسفندماه 1347 به تصویب کمیسیون مشترک خاص مجلس رسیده که فصل نوینی ایجاد نموده و مواد 21 الی 93 قانون تجارت مصوب 1311 را ضمن نسخ نموده است.

قانون مزبور در حال حاضر حاکم بر شرکت های تجاری در ایران است و تاکنون نسخ یا تغییر نیافته است.

قوانین حقوق تجارت شرکت های تجاری در ایران

گفتیم که قانون تجارت، منبع اصلی مقررات مربوط به شرکت های تجاری در ایران می باشد.

باب سوم آن به شرکت های تجاری اختصاص دارد ولی این قانون، کلیه قوانین و مقررات حاکم بر شرکت های تجاری را شامل نمی شود.

لذا برای آشنایی با حقوق ثبت شرکت ها، باید قوانین دیگری را نیز مورد توجه قرار دهیم. که بیشتر در ارتباط با مقررات و نحوه ثبت شرکت های تجاری در ایران می باشند. این قوانین عبارتند از:

الف) قانون راجع به ثبت شرکتها (مصوب 1310)؛

ب) نظامنامه اجرایی قانون راجع به ثبت شرکتها (مصوب 1310)؛

ج) طرح اصلاحی آیین نامه ثبت شرکتها (مصوب 1340۰)؛

د) اصلاحیه طرح اصلاحی آیین نامه ثبت شرکت ها (مصوب 1386)؛

ه) نظامنامه راجع به مواد 199 و 197 و 196 قانون تجارت (مصوب 1311)؛

و آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیر تجاری (مصوب 1337)؛ ر) قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1370)؛

ز) ضوابط ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی و معنوی در مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1374)؛

ن) قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت خارجی (مصوب 1376)

قانون ثبت شرکت ها که در سال 1310 به تصویب رسیده است و نظامنامه قانون تجارت مصوب 1311 و آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیر تجاری که مصوب 13377 می باشد، در حال حاضر مبنای عمل در خصوص ثبت شرکت ها و مؤسسات غیر تجاری در ایران می باشد؛

با توجه به اینکه، تصویب قوانین مزبور مربوط به سال های بسیار قبل می باشد. لذا در برخی موارد، قوانین مزبور کارایی خود را از دست داده و جوابگوی نیاز فعلی جامعه نمی باشند؛ از طرفی با توجه به پراکندگی قوانین و مقررات مربوط به ثبت شرکت ها و مؤسسات غیر تجاری، پیشنهاد می شود.

قانونی جامع و جدید در این خصوص به تصویب برسد که همگام با تحولات صورت گرفته در کشور، پاسخگوی نیاز امروز جامعه باشد.

به این منوال موجب تسهیل در فرایند ثبت شرکت ها و ایجاد کار آفرینی و بهبود فضای کسب و کار در جامعه گردد.

همچنین، موجبات جلوگیری از برخی سوء استفاده ها و تخلفات در این خصوص را فراهم آورد.