اصول شناسایی تابعیت شرکت های تجارتی چیست؟

شرکت های تجاری همانند اشخاص دارای تابعیت هستند. اصول شناسایی تابعیت شرکت های تجارتی در زمینه های متعددی است. از این رو برای امور اداری و قضایی دانستن تابعیت اشخاص حقوقی قبل از ثبت شرکت دارای اهمیت بسیار است. در ادامه اقدام به بازگو کردن موارد تخصصی می کنیم با ما همراه باشید.

اصول شناسایی تابعیت شرکت های تجارتی

همان طور که بیان گردید، یکی از مهم ترین موضوعات عملی مرتبط با نحوه توصیف روابط اقتصادی و بازرگانی بین المللی، وضعیت شرکت هایی است که در جریان سرمایه گذاری خارجی در کشور میزبان و مطابق قوانین آن به عنوان شرکت محلی تشکیل و به ثبت شرکت می رسند و اصول شناسایی تابعیت شرکت های تجارتی می باشد.

برخی از کشورها نظیر چین و فرانسه این قبیل شرکت ها را کاملا داخلی و عاری از وصف بین المللی تلقی می نمایند. برخی دیگر برخورد متفاوت و متمایزی با این شرکت ها دارند. اهمیت تعاریف داخلی یا خارجی تلقی نمودن شرکت ها با سرمایه خارجی در بحث داوری بین المللی و حمایت دیپلماتیک کشور متبوع سرمایه گذار و سایر مولفه های حمایتی می باشد.

هر چند که اختیار شناسایی شرکت با سرمایه خارجی در اختیار دولت میزبان است. اما بر طبق رویه دیوان بین المللی دادگستری و همچنین کنوانسیون بین المللی وین این قبیل شرکت ها داخلی محسوب می شوند. معیار حقوقی اقامتگاه شرکت مد نظر می باشد و تابعیت سرمایه گذار ملحوظ نمی گردد.

شاخص تئوری تابعیت اشخاص حقوقی در شرکت

با جمیع موارد فوق برطبق عرف بین الملل و یا قوانین کشورهای مختلف می توان موارد ذیل را به عنوان شاخص های تئوری تابعیت تلقی نمود.

• اصل اقامتگاه: برطبق ماده یک قانون ثبت شرکت ها مصوب 1310 هر شرکتی را که در ایران به ثبت رسیده و مرکز اصلی آن در ایران باشد شرکت ایرانی محسوب می گردد. بنابراین به عنوان قاعده کلی، شرکت های با سرمایه گذار خارجی، اصولا شرکت ایرانی تلقی می شوند. البته در قوانین جدید التصویب در خصوص ملاک شرکت ایرانی و خارجی بحث سرمایه نیز لحاظ گردیده است. البته ممکن است در خصوص اقامتگاه مولفه ها و متغیراتی همچون محل ثبت رسمی شرکت و یا مرکز فعالیت و عملیات آن و یا محل اداری و کنترل شرکت ها به عنوان شاخص شناسایی اقامتگاه در نظر گرفته شود.
• اصل منشاء سرمایه: برطبق قوانین و مقررات برخی از کشورها ملاک تشخیص تابعیت یک شرکت، منشاء سرمایه از کشور مبدا می باشد. در قوانین موخر داخلی نیز از جمله در قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور و اصلاح ماده 104 قانون مالیات های مستقیم، تعریف جدیدی از شرکت های خارجی ارائه شده.

شناسایی تابعیت شرکت های تجارتی

شرکت ایران : عبارت از شرکت ثبت شده در مراجع قانونی داخل کشور که صد درصد (100%) سهام آن متعلق به اشخاص یا حقوقی ایرانی است.

کمپانی یا شرکت خارجی : عبارت از شرکت های خارجی که صد درصد(100%) سهام آن ها متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی غیرایرانی است و براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران در کشور فعالیت می کنند.

شرکت خارجی-ایرانی : عبارت از شرکت ثبت شده در مراجع قانونی داخل کشور است که بیش از پنجاه و یک درصد051%) سهام آن متعلق به شرکت های خارجی مورد قبول جمهوری اسلامی ایران وبقیه سهام آن متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی است.

شرکت ایرانی-خارجی: عبارت از شرکت ثبت شده در ایران است که بیش از پنجاه ویک درصد(51%)سهام آن متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی و بقیه سهام آن متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی است.

نکته: در یکی از پرونده های قضایی از اداره کل حقوقی قوه قضاییه سوال گردیده است مطابق اصل نهم قانون اساسی و همچنین تبصره یک ماده 24 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد مصوب 1372 انتقال اراضی به اتباع خارجی منع گردیده است. نظر به این که حسب ماده یک قانون راجع به ثبت شرکت ها،هر شرکتی که در ایران تشکیل شود.

مرکز اصلی آن در ایران باشد شرکت ایرانی محسوب می شود و با لحاظ این که مالکیت بعضی از شرکت های ثبت شده در ایران متعلق به اتباع خارجی است و یا قسمتی از سهام شرکت متعلق به اتباع خارجی می باشد آیا واگذاری مالکیت عرصه اراضی مناطق آزاد به شرکت های اخیرالذکر قانونی است؟

تابعیت شرکت های تجارتی

با توجه به پاسخ نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه بدین شرح بیان شد، هر چند مطابق ماده یک قانون راجع به ثبت شرکت ها، هر شرکتی که در ایران تشکیل می شود و مرکز اصلی شرکت در ایران باشد، شرکت ایرانی محسوب می گردد ولی چون امتیاز تشکیل شرکت به خارجیان داده می شود.

در صورتی که شرکت تجارتی، صنعتی، کشاورزی، معادن و خدمات باشد، اساسا چون قانون اساسی بعد از قانون راجع به ثبت شرکت ها تصویب شده وارد برآن است، از این جهت نیز اصل 81 قانون اساسی حاکم بر موضوع است.

اضافه برمطلب فوق، ماده(22) قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری، صنعتی جمهوری اسلامی ایران، ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی و معنوی را با رعایت اصل (81) قانون اساسی پذیرفته است.

همچنین ماده(2)قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی مصوب 1380 مجلس و بندهای الف، ب، ج ، د و تبصره های آن و مواد (4 و 3) و مواد بعدی آن نحوه پذیرش سرمایه گذاری خارجی را توضیح داده و در حال حاضر باید برطبق قانون جدید عمل گردد.

• اصل تابعیت شرکاء: برطبق قوانین و مقررات دیگر برخی از کشورهای ملاک خارجی و یا داخلی یک شرکت و یا داشتن عنصر خارجی و تسری قوانین به آن شرکت را تابعیت شرکاء می دانند.
• بر اساس اصل قرارداد و یا تابعیت داور: ممکن است برطبق قواعد بین المللی تراضی و توافق شرکاء و سهامداران، تابعیت یک شرکت غیر از اقامتگاه و یا تابعیت شرکاء انتخاب گردد.

قانون نمونه آنسیترال وسایر مقررات بین المللی برای این موضوع مباحث جدید را مطرح نموده است که با شرایط کشور ایران تفاوت های اساسی به دنبال دارد و رویکرد مقنن ایران در عرصه تجارت بین الملل اگر هم مبتنی برملاحظات واقعی باشد، اثر منفی در رصد و شناسایی و مراودات بین المللی داشته است.

با جمیع موارد فوق در مراجع قضایی و حقوقی داخلی مطابق قانون ثبت شرکت ها (هرشرکتی را که در ایران به ثبت رسیده و مرکز اصلی آن درایران باشد شرکت ایرانی محسوب می گردد) عمل می گردد.

همچنین در صورتی که شرکت در ایران تشیکل نشده اما مرکز اصلی آن در ایران است، طبق فرض و نظر حقوقدانان تابعیت ایرانی دارد. بنابراین باید پذیرفت که در حقوق ایران اصولا تابعیت شرکت ها وابسته به مرکز اصلی آن ها (اقامتگاه شرکت) است. قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در خصوص موارد خاص بیان شده است می بایستی تفسیر مضیق گردد.