صدور پروانه بهره برداری اختراع ثبت شده

صدور پروانه بهره برداری اختراع

در نظام حقوقی ایران، طبق ماده 19 قانون ثبت اختراعات مصوب 1386، بهره برداری از حقوق مادی اختراعی که ثبت شده است، نیاز به صدور پروانه خاص دارد ماده مزبور در این زمینه چنین مقرر داشته است: در صورتی که مالک یک اختراع تصمیم به استفاده و بهره برداری از اختراع خود داشته باشد، باید از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشوری در مدت زمان یک هفته ای موضوع را مطرح و آن را به دستگاه های مربوطه ارائه دهد.

با توجه به مفاد ماده19، در ایران هر اختراعی علاوه براین که باید به ثبت برسد تا از حمایت و امتیازات قانونی آن برخوردار گردد، باید دارای پروانه خاص بهره برداری نیز باشد تا بتواند، از موضوع اختراع استفاده کند.

نکات مهم در صدور پروانه بهره برداری اختراع ثبت شده

اختراعات غیرمرتبط با دستگاه یا دستگاه های مشخص

اگر موضوع اختراع ثبت شده، با هیچ سازمان، دستگاه یا دستگاه های دولتی یا عمومی ارتباط نداشته باشد، در این صورت اداره کل ثبت مالکیت صنعتی، برای صدور پروانه بهره برداری نیاز به استعلامی ندارد و پس از وصول درخواست وبررسی مفاد آن نسبت به صدور پروانه بهره برداری اقدام خواهد کرد.

اختراعات مرتبط با دستگاه یا دستگاه های مشخص

اگر موضوع اختراعی با سازمان، دستگاه یا دستگاه هایی در ارتباط باشد. منظور سازمان، دستگاه یا دستگاه های دولتی و عمومی نظیر وزارت بهداشت و درمان و امور پزشکی، سازمان بهداشت محیط زیست یا وزرات صنایع و معادن، سازمان های امنیت اجتماعی و امثال آن است.

در این صورت، اداره ثبت اختراعات، مکلف است ظرف مدت یک هفته از تاریخ وصول درخواست صدور پروانه بهره برداری ، مراتب را به دستگاه یا دستگاه های ذی ربط، اعلام نماید.

سازمان مربوط مکلف است ظرف مدت دو ماه نسبت به موضوع استعلام، اظهارنظر کرده، نتیجه را در خصوص امکان بهره برداری از اختراع یا عدم امکان آن، کتباً به سازمان ثبت اسناد و املاک، اعلام دارد.

در صورت وصول پاسخ مثبت، اداره کل ثبت مالکیت صنعتی، نسبت به صدور و تسلیم پروانه بهره برداری اقدام خواهد کرد و در صورت مخالفت دستگاه یا دستگاه های ذی ربط، طبق مستفاد از ماده 19 قانون مذکور، درخواست متقاضی رد خواهد شد و متقاضی می تواند با توجه به مفاد ماده 59 قانون ثبت اختراعات، ظرف مدت دو ماه از تاریخ ابلاغ تصمیم اداره ثبت کل، در یکی از شعب خاص دادگاه های عمومی تهران، اقامه دعوی نماید که رای دادگاه بدوی قابل تجدیدنظر در دادگاه های استان تهران است هرچند در ماده 19، حکم صریحی در این زمینه وجود ندارد. البته اشکالات و ابهامات دیگری نیز در ماده وجود دارد.

ازجمله ابهامات این است که دستگاه یا دستگاه های ذی ربط، چه دستگاه هایی هستند ودیگر آن که اگر دستگاه ذی ربط در مهلت مقرر نتیجه بررسی و تصمیم خود را به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اعلام نکند، تکلیف چیست؟

گرچه طبق ضوابط کلی عدم اعلام نظر در مهلت قانونی را می توان به منزله عدم مانع صدور پروانه بهره برداری تلقی کرد. به علاوه اگر برای اختراع ثبت شده، پروانه بهره برداری صادر نگردد و در مراحل قضایی نیز متقاضی موفق به اخذ رای به نفع خود نگردد، تکلیف چیست؟

چنین اختراعی چه ارزشی دارد و آیا در این گونه موارد که دستگاه یا دستگاه های ذی ربط با صدور پروانه بهره برداری مستدلاً مخالفت کرده باشند و مجوز بهره برداری اجباری نیز اخذ نکنند، آیا چنین اختراعی فایده صنعتی یا کشاورزی نخواهد داشت؟

حقوق مادی بهره برداری از اختراع

• بهره برداری از اختراع به وسیله شخص مالک و صاحب گواهی نامه اختراع
• بهره برداری از طریق لیسانس یا واگذاری ارادی امتیاز اختراع به اشخاص ثالث
• استفاده از حقوق مادی اختراع به وسیله ورثه قانونی مالک گواهی نامه یا موصی له
• بهره برداری با مجوز اجباری

حال با توجه به مفاد ماده 19 قانون ثبت اختراعات، این مساله می تواند مطرح گردد که حق مالکیت اختراع، بدون اخذ پروانه بهره برداری از اداره کل مالکیت صنعتی، از نظر مادی و اقتصادی چه ارزش و اعتبار قانونی خواهد داشت؟

آیا قبل از اخذ پروانه بهره برداری، حقوق ناشی از مالکیت اختراع، قابلیت انتقال ارادی، قهری و اجباری خواهد داشت یا خیر؟

ممکن است گفته شود حقوق مالکیت اختراع ،بدون اخذ پروانه بهره برداری ارزشی ندارد. ولی به نظر می رسد دارندگان لیسانس بهره برداری و سایر اشخاصی که به موجب قانون حق بهره برداری از موضوع اختراع را دارند، قائم مقام مالک محسوب می شوند و در صورت امتناع مالک گواهی نامه اختراع از اخذ پروانه بهره برداری یا عدم امکان اقدام وی به عمل مذکور، افراد مزبور حق مراجعه به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای اخذ پروانه بهره برداری، خواهند داشت و ذکر نام مالک در ماده 19 نمی تواند دلیل حق انحصاری مالک تلقی گردد و افراد ذینفع دیگر از آن محروم باشند.